Wanneer je aan Friesland denkt, denk je aan water en watersport. Deze provincie heeft namelijk de watersporter heel veel te bieden.
De prachtige omgeving, vele goed uitgeruste jachthavens, idyllische eilandjes om aan te meren en hele leuke dorpen en steden.
En uiteraard de Waddeneilanden om de hoek.
Tevens biedt Friesland vele mogelijkheden om gratis te overnachten, daar zal ik straks op terug komen.
Of je nu met je eigen boot hier gaat varen of dat je een boot gaat huren, in Friesland is er veel te ontdekken.
Wij zijn hier meerdere malen zelf ook geweest met de boot. Er zijn talloze mooie vaarroutes en genoeg bezienswaardigheden voor een fantastische vaarvakantie.
Leuke Vaarroutes In Friesland
Er zijn vele vaarroutes uitgestippeld in Friesland, van steden tot meren. Er is genoeg keuze tussen het aantal kilometers en vaaruren.
Ik zal hieronder een aantal van de leukste en mooiste vaarroutes in Friesland beschrijven.
1. De Elfstedenroute
Een hele bekende route is natuurlijk de Elfstedenroute. Deze kan je niet alleen op de schaats doen, maar ook met de boot.
Startpunt is in Leeuwarden en de route is 212 kilometer lang. De route was vroeger niet geschikt is voor alle boten, want het beroemde bruggetje van Bartlehiem gaf problemen aangezien de diepgang en doorvaarthoogte gering was.
In 2013 is er behoorlijk gewerkt aan dit probleem en nu is de maximale diepgang 1.30 meter en de doorvaarthoogte is 2.50 meter en de maximale breedte is 3.90 meter.
Het aantal vaaruren bedraagt ongeveer 35 uur. Ik adviseer om ruim de tijd te nemen voor deze route, er is meer dan genoeg te zien en te beleven onderweg.
Ik zal later nog de plaatsen beschrijven die op deze route liggen.
2. De Aquaductroute
De Aquaductenroute is 76 kilometer lang en gaat door het zuidwestelijke deel van de Friese meren.
Zoals de naam al aangeeft zijn er op deze route vijf aquaducten waardoor je fijn door kan varen en niet telkens hoeft te wachten voor een brug.
3. De Staande Mastroute
De Staande Mastroute is een route die door heel Nederland gaat, dus ook door Friesland. Nu kan je met een staande mast via Dokkum, rond Leeuwarden naar Terherne te varen.
Er zijn verschillende routes tussen de 3,5 en 7,5 uur varen. Bijvoorbeeld Leeuwarden-Harlingen duurt ongeveer 3,5 uur en Leeuwarden-Lauwersoog zal ongeveer 7,5 uur in beslag nemen.
4. De Middelseeroute
De Middelseeroute heeft een maximale doorvaarthoogte van 2,46 meter en is flink beschut. Dat maakt deze route ook zo fijn om met slechter weer (wind) toch op pad te gaan.
De Middelseeroute is een onderdeel van de Elfstedenroute en leuk om te varen als je het drukke Prinses Margrietkanaal wil omzeilen.
De naam Middelseeroute heeft als oorsprong omdat deze route in het gebied van de vroegere Middelzee ligt. Vandaar ook dat de spelling met een ‘s’ is! Tal van pittoreske plaatsen vind je langs deze route.
5. De Woudaaproute
De Woudaaproute is speciaal voor kinderen, dat neemt niet weg dat het voor volwassenen ook meer dan leuk is!
Deze route is ongeveer 64 kilometer lang en heeft vele activiteiten voor de kinderen onderweg.
Denk bijvoorbeeld maar eens aan het Kameleondorp in Terherne welke is beschreven in de kinderboeken de Kameleon.
In dit dorp is het dorp uit de kinderboeken helemaal nagebouwd en kan je veel dingen ondernemen. Varen, het avontureneiland bezoeken waar je naar hartelust kunt klimmen en klauteren.
Ook gaat de Woudaaproute langs Langweer waar de kinderen kunnen spelen in de speeltoestellen op het vernieuwde strand.
Vervolgens kom je aan in Woudsend alwaar je de kinderen een houtzaagmolen van dichtbij kunt laten zien. Leerzaam en leuk! Hier is het ook mogelijk om het SKS skutsje te bekijken.
Daarna wordt Heeg aangedaan. Erg leuk om met de kinderen hier een kano te huren. IJlst biedt de mogelijkheid om een klokkenmaker te bezoeken, wellicht een leuke tip!
Eenmaal in Sneek aangekomen zijn het Nationaal Modelspoormuseum en het scheepvaartmuseum echte aanraders.
En als je wat verkoeling zoekt op een mooie dag, zou ik echt eens langs de waterspeelplaats op het terrein De Potten gaan. Gegarandeerd plezier!
Marrekrite Plaatsen
Friesland is een zeer waterrijke provincie, ongeveer een derde bestaat uit water. Er zijn vele plaatsen waar je met je boot gratis mag aanmeren, deze plekken heten Marrekrite aanlegplaatsen.
Je kan deze Marrekrite aanlegplaatsen herkennen aan een blauw-wit bord met een afbeelding van een zeilboot er op.
Recreatieschap Marrekrite onderhoudt en verzorgt deze plekken, dit is een samenwerking van gemeenten en de Friese provincie en bestaat al sinds 1957.
Recreatieschap Marrekrite onderhoudt ongeveer 36 kilometer aan vrije aanlegplaatsen gelegen midden in de natuur.
Hier kunnen in totaal zo’n 3500 boten een plek innemen op circa 300 locaties. Je mag hier dan 3 dagen gratis liggen, een pracht initiatief. Onderhoud betekent damwanden en steiger in orde houden, maar ook wordt keurig al het recreatie afval afgevoerd en het gras gemaaid.
Je begrijpt dat dit allemaal veel geld kost. Aangezien je geen liggeld hoeft te betalen komt er dus ook niet geld binnen.
Hier is iets op bedacht, je kan een bijdrage leveren door een wimpel van de Marrekrite te bestellen.
Naast damwanden en aanlegsteigers vind je hier ook meerboeien waar je je boot kunt aanmeren.
Die boeien heten in het Fries “MarBoeien” en kunnen een trekkracht van 6 ton aan. Anders gezegd betekent dit dat achter de boeien met windkracht 12 zelfs een binnenvaartschip blijft liggen. Er zijn er ongeveer 90 te vinden op het water.
De Friese Meren
Friesland kent vele meren waar je heerlijk kan varen.
Denk onder andere aan het Sneekermeer, het Slotermeer, de Groote Brekken, het Tjeukemeer, de Fluessen en het Heegermeer.
Omringd door genoeg leuke plaatsen zoals Heeg, Lemmer, Woudsend, Grou en Joure zal je je geen moment vervelen.
Het Sneekermeer is rijkelijk voorzien van watersportfaciliteiten en diverse eilanden. Onder andere vind je hier een speedbootbaan, de starttoetsen voor zeilwedstrijden en diverse jachthavens.
Om het centrum van Sneek te bereiken moet je nog wel een stukje varen, want Sneek ligt niet direct aan het Sneekermeer.
Het Slotermeer is op bepaalde plekken buiten de vaargeul maar 1,20 meter diep, let daar dus goed op! Je vindt aan het Slotermeer de idyllische plaatsen Balk, Woudsend en Sloten.
De Groote Brekken is een langgerekt meer dat ligt tussen Spannenburg en Lemmer. Lemmer is een bijzonder leuke en gezellige plaats om te bezoeken.
Het ligt aan het IJsselmeer en de Friese meren, het is een oud vissersdorp en heeft de bijnaam “Poort van Friesland”.
Het Tjeukemeer is het grootste binnenwater van Friesland en heeft vele mogelijkheden om te surfen, zeilen, zwemmen en vissen.
Er zijn voldoende jachthavens en strandjes, maar ook hier genoeg mogelijkheden omgaan te meren aan een Marrekrite plaats midden in de natuur.
Grote plaats aan dit meer is Lemmer, in bezit van een leuk strandje en vele terrassen.
De Fluessen is het één na grootste meer in Friesland waar je een aantal kunstmatig aangelegde eilanden kunt vinden.
Door het meer loopt dwars door het midden een betonde scheepvaartroute die behoort tot het Johan Frisokanaal.
De Fluessen wordt beheerd door Staatsbosbeheer, het is onderdeel van natuurreservaat Oudegaasterbrekken.
Het Heegermeer met als schattig plaatsje Heeg waar de watersport een belangrijke rol speelt. Het is heel makkelijk om, als je geen eigen boot hebt, hier een boot te huren of een zeilen te nemen.
In het Heegermeer bevinden zich enkele eilanden en de grootste is de “Rakkenpolle”. In het midden van het meer loopt een betonde route voor de scheepvaart en is onderdeel van het Johan Frisokanaal.
De Beroemde Friese Elfsteden
De Friese Elfstedentocht komt langs de elf Friese steden. Hieronder noem ik ze met voor elke stad wat leuke bezienswaardigheden.
Leeuwarden
Leeuwarden is de hoofdstad van Friesland.
Hier staat de scheefste toren van Nederland, de Oldenhove. Je kan hem zelf beklimmen, na 183 treden heb je een fantastisch uitzicht over de wijde omgeving.
De Blokhuispoort is een oude gevangenis en hier kun je zien hoe een cel er echt uitziet. De gevangenis wordt nu als cultureel centrum gebruikt.
De kans is groot dat je een ligplaats heeft uitgekozen aan de Prinsentuin, het stadspark van Leeuwarden. Vanaf hier wandel je in 5 minuten naar het winkelcentrum.
Hier bevinden zich veel lokale speciaalzaken en kleinschalige boetiekjes.
Bij mooi weer is een suptocht door de grachten van Leeuwarden ook een leuke ervaring om deze stad te leren kennen.
Sneek
Sneek staat bekend als de watersportstad van Friesland.
In het Fries heet de stad Snits en ooit in de 15de eeuw is Sneek de hoofdstad van Friesland geweest.
Je zult Sneek misschien herkennen aan zijn karakteristieke Waterpoort. Sneek staat bekend om zijn jaarlijks terugkerende zeilwedstrijden evenement “de Sneekweek”.
Elk jaar begint de Sneekweek op de eerste zaterdag in augustus en de vrijdag ervoor is de opening met de traditionele vlootschouw.
Voorts is er kermis, muziekoptredens en nog veel meer. Je begrijpt dat dit één groot feest is!
Uiteraard is er nog veel meer te doen in Sneek, zoals een bezoek aan het Nationaal Modelspoormuseum of één van de vele gezellige terrassen die Sneek rijk is.
IJlst
IJlst is een klein stadje en stond altijd bekend om zijn scheepsbouw, maar ook als “houtstad”.
De houtzaagmolen de Rat is hier een overblijfsel van, leuk om eens te bezoeken!
Sloten
Sloten is een prachtig vestingstadje in de gemeente Friese Meren.
Sloten (Sleat in het Fries) ligt dicht bij het Slotermeer en is de kleinste van de elf steden met zijn 700 inwoners.
Hier vind je nog veel prachtige oude huizen en een knus centrum.
Stavoren
Stavoren deze plaats was de eerste Friese gemeenschap die stadsrechten verkreeg.
Stavoren is aan drie kanten verbonden aan het IJsselmeer en daarbij de perfecte toegangspoort tot de Friese meren.
Kenmerkend is de afbeelding van een grote vis met open muil waar water uitstroomt, een fontein dus.
Deze fontein is onderdeel van het project 11 fountains. In elke stad die onderdeel is van de elf steden wordt een fontein geplaatst.
Hindeloopen
De stadskern van Hindeloopen ligt direct aan het IJsselmeer.
Erg leuk om eens te bezoeken is het Fries Schaatsmuseum, hier vind je alles over de hele Elfstedentocht geschiedenis.
Workum
Ook deze stadskern is direct verbonden met het IJsselmeer.
Bijzonder is het Jopie Huisman museum, hier zijn de prachtige schilderijen tentoongesteld.
Ook wordt hier elk jaar “de Strontrace” gehouden, een evenement waarbij historische schepen zo snel mogelijk een zak mest naar Warmond moesten brengen.
Bolsward
Bolsward is een schattige stad om heerlijk te dwalen langs de vele monumenten, door het prachtige park en langs de grachten.
Neem eens een rondvaart door de grachten en leer zo de stad vanaf het water te ontdekken.
Je vindt hier één van de mooiste stadhuizen van Nederland. En natuurlijk niet de distilleerderij van Sonnema niet vergeten!
Harlingen
Allereerst staat Harlingen bekend als vertrekpunt naar de Waddeneilanden Vlieland en Terschelling.
Het is de enige zeehaven van Friesland en tijdens de jaarlijkse Harlinger Visserijdagen is er een hoop te beleven in de haven.
Informatie over de Waddeneilanden kan je hier vinden.
Tevens telt Harlingen meer dan 600 monumenten en dus meer dan de moeite van het bezoeken waard. En zeker een must is een droogvaltocht te maken.
Vanuit de haven van Harlingen ga je met een zeilboot naar een zandbank in de Waddenzee.
Met eb valt de boot droog en kan je schitterende wandeling maken over de bodem van de zee, een bijzondere ervaring!
Franeker
Door deze stad stroomt het Van Harinxmakanaal, een verbinding vanaf het Prinses Margrietkanaal langs Leeuwarden en Franeker naar Harlingen met een uitmonding in de Waddenzee.
Het is één van de grotere steden in Friesland en staat bekend om zijn kaatstoernooi die in de zomer wordt georganiseerd.
Ook vind je hier het Eise Eisinga Planetarium, hier staat een model van het zonnestelsel wat zeer de moeite waard is om te bezoeken.
Tevens kan je in Franeker een bootje huren en de stad met al zijn gezelligheid vanaf het water bewonderen.
Dokkum
Last but not least, Dokkum, de stad van Bonifatius.
In 754 is hier missionaris Bonifatius vermoord en in Museum Dokkum is een permanente tentoonstelling hierover te zien.
Dokkum werd in 1596 de eerste vestingstelsels van de Friese admiraliteit en nog altijd wordt dit elk jaar gevierd.
Het eerste weekend van september staat in het teken van allerhande(maritieme) activiteiten. Ook Dokkum biedt de toerist vele mogelijkheden tot een rondvaart door de gezellige mooie stad.
Varen Naar De Waddeneilanden
Wat een leuke ervaring om eens de oversteek te maken naar één van de Waddeneilanden. Prachtige eilanden en mooie zandplaten, wellicht zie je zeehonden, en schitterende zonsondergangen. Wat wil je nog meer!
Toch is enige ervaring wel een pré om de oversteek te maken. Je krijgt te maken met getijstromen en ondieptes.
Je moet je dus goed voorbereiden; verzamel weerberichten en vaarinformatie en luister met je marifoon naar de verkeersposten.
Zorg er ook voor dat je boot “zeeklaar” is (lees hier over wanneer een boot zeewaardig is!)! Mocht je zelf de oversteek niet willen maken, dan kan je altijd de veerboot nemen. Voor meer informatie over de veerboot naar de Waddeneilanden kan je dit artikel van ons lezen!
Skûtsjesilen
Naast de Sneekweek kent Friesland nog een groot zeilevenement, namelijk Skûtsjesilen.
Dit zijn Friese zeilwedstrijden met skûtsjes, oude vrachtschepen en platbodems die vroeger werden gebruikt om turf en mest te vervoeren naar boerderijen.
Het water was veelal ondiep, dus daarom werden de boten lang en plat gemaakt.
In tijden dat er weinig werk was voor deze schippers en er wedstrijden werden gehouden, kon de schipper dan een extra centje verdienen.
Later kwam er steeds meer gemotoriseerde vrachtvaart en liep het aantal skûtsjes af, maar in de Tweede Wereldoorlog was er een tekort aan brandstof en toen was er toch weer meer te doen voor de skûtsjeschippers.
Er werd weer meer gezeild en in 1945 werd de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (Centrale Commissie Skûtsjesilen) opgericht.
Helaas werd het aantal skûtsjes in de jaren vijftig minder en was het voor de schipper lastig om een skûtsje in de beroepsvaart te houden.
Om toch de wedstrijden te kunnen laten behouden werden er stichtingen opgericht die een skûtsje lieten deelnemen op eigen kosten.
En toen was het SKS kampioenschap geboren. Elke skûtsje (er doen er 14 mee) komt uit voor een dorp of stad met als enige uitzondering “d’Halve Maen”.
Later in de tachtiger jaren werd de mogelijkheid om als particulier een skûtsje te bezitten steeds groter.
Deze particulieren maakten veelal geen deel uit van een schippersfamilie en werd het deelnemen aan de SKS kampioenschappen niet mogelijk.
Dit was het begin van de oprichting van IFKS (Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen).
De schippers die niet uit een schippersfamilie kwamen hebben deze organisatie opgezet en daardoor kent Friesland twee kampioenschappen Skûtsjesilen.